De toekomst van het boek: “Het wordt niet ineens anders”

0

Gisteren vond in boekhandel Selexyz Scheltema te Amsterdam een paneldiscussie plaats met als onderwerp ‘De toekomst van het boek’. Onder leiding van journalist Paul van Liempt discussieerden Valentine van der Lande, Matthijs van der Lely, Eppo van Nispen tot Sevenaer, Jean Christophe Boele van Hensbroek en Leon de Winter over de ontwikkelingen die er momenteel rond het boek plaatsvinden.

Door buitenstaanders werd vooraf wat sceptisch aangekeken tegen de discussie die Selexyz organiseerde, mede door het besloten karakter en het feit dat het al weer de zoveelste discussie-avond was over de toekomst van boeken. Toch was de avond niet zo besloten als gedacht: via een twitter-wall op een groot scherm en de hashtag #dtvhb werd door zowel aanwezigen als mensen thuis hevig meegepraat over en met de panelleden. Op het moment dat een van de thuisblijvers opmerkte dat de discussie wel weer erg over dezelfde onderwerpen ging en er weinig nieuws werd gezegd, brandde CPNB-directeur Eppo van Nispen los in een tirade tegen mensen die zeggen dat er te weinig gebeurt: “Al die zure twitteraars! Er is geen echte vernieuwing op het gebied van boeken, het wordt niet ineens anders. Of je nou digitaal of van papier leest, wat maakt het uit!” En: “Er is juist heel veel beweging gaande, maar wat het uiteindelijk wordt dat zien we vanzelf wel. Niemand heeft het antwoord, niemand zegt: ‘Dit gaat het worden’.”

Non-discussie
Eerder op de avond had Van Nispen dan ook al opgemerkt dat de discussie over de toekomst van het boek eigenlijk een non-discussie is. “Het gaat om belangrijker zaken, zoals hoe er in de toekomst moet worden omgegaan met schrijverserfgoed en welke rol het boek speelt in het onderwijs.” Juist op dat punt van het onderwijs ligt volgens auteur Leon de Winter – aanwezig via een skypeverbinding – het omslagpunt wat betreft ebooks en ereaders. “Wanneer jongeren op scholen al hun boeken op tablets krijgen, verliezen zij het gevoel voor papier en inkt, en is de digitalisering van boeken een gegeven.” De Winter ziet deze omslag zich binnen zo’n 5 tot 10 jaar voltrekken. Hij kijkt met enige “weemoed” terug op het gedrukte boek, maar constateerde tegelijk dat een tablet of ereader nieuwe kunstvormen teweeg kan brengen, zoals bijvoorbeeld door de toevoeging van muziek of beeld bij bepaalde passages. Matthijs van der Lely, directeur van boekhandel Selexyz, pareerde dit door te stellen dat je dan in feite niet meer van een boek kunt spreken. “Een boek met muziek of film is een heel andere kunstvorm.” Valentine van der Lande, oprichter van TenPages.com, zag de toekomst van het boek rooskleurig in, juist door de komst van nieuwe initiatieven zoals bijvoorbeeld TenPages, waar het publiek aandelen kan kopen in de manuscripten van beginnende schrijvers.

Vaste boekenprijs
Gespreksleider Paul van Liempt leidde de discussie vervolgens wat af van de gevolgen van digitalisering door te vragen naar de meningen rondom een vaste boekenprijs en of deze in stand gehouden moet worden. Van Nispen merkte strategisch op dat er zowel voors als tegens aan een vaste boekenprijs verbonden zijn. Wel vroeg hij zich af of de vaste boekenprijs werkelijk gedaan heeft waar het voor bedoeld is. “Je moet je afvragen of de vaste boekenprijs gezorgd heeft voor een breed aanbod, en of dat aanbod er niet geweest zou zijn wanneer die regeling er niet was.” Tegelijk is hij van mening dat “de vaste boekenprijs nodig is om culturele verarming tegen te gaan”.

Voor Jean Christophe Boele van Hensbroek (Lemniscaat) en Matthijs van der Lely, directeur van Selexyz, is de vaste boekenprijs een sterk punt van Nederland, omdat op deze manier de bestsellerauteurs bijdragen aan de intrede van nieuwe, onbekende auteurs. Van der Lely: “Selexyz zou niet hebben bestaan in deze vorm wanneer de vaste boekenprijs er niet zou zijn.” Leon de Winter erkende de waarde van de vaste boekenprijs, maar stelde dat alle distributiemodellen op dit moment onder druk staan en dat een dergelijke regeling in de toekomst onnodig wordt. “Elke auteur kan nu zelf zijn boeken verkopen en in contact komen met een publiek.”

Virtuele Zeeman
Het laatste deel van de discussie ging over de veranderende distributieketen waarin zowel uitgeverij als boekhandel een plaats innemen. Volgens Leon de Winter hebben de Nederlandse uitgevers en boekhandels te langzaam gehandeld. Hij vindt dat ze de markt aan Bol.com gelaten hebben, terwijl deze internetboekhandel weinig meer is dan een “virtuele Zeeman” die zonder toegevoegde waarde doorlinkt naar het Centraal Boekhuis. De Winter, die zelf in de VS woont, ziet om zich heen hoe de veranderingen in het boekenvak doorwerken naar de boekhandel. “Er is nog maar een boekwinkel over hier, dat is Barnes & Noble. Loop die winkel binnen en je ziet meteen waar het om draait. Op de begane grond vind je praktisch alleen maar tafels met de ereader, verderop in de winkel staan de gedrukte boeken.”

Matthijs van der Lely denkt dat boekhandels het lastiger gaan krijgen, maar ziet veel toegevoegde waarde in de belangrijkste functie van boekhandels: het geven van advies. “73 procent van de mensen die de winkel binnenkomt weet niet wat voor boek ze willen kopen.” Het directe contact met de klant en de kennis van de medewerkers is dan ook de sleutel tot het behoud van de boekwinkel. Daarnaast zullen veel boekhandels meer moeten bieden dan boeken alleen, om zo een soort culturele trefplaats te worden.

C-Shed
Vorig jaar legde Leon de Winter een bom onder de uitgeefwereld door aan te kondigen zelf met een platform te komen waarop hijzelf en mede-auteurs hun boeken aan het publiek zouden kunnen aanbieden. Tijdens de discussie werd maar heel zijdelings gerefereerd aan C-Shed. Op een vraag uit het publiek was De Winter echter bereid hier meer over te zeggen, alhoewel hij niet concreet wilde worden. “C-Shed is er ineens, op een dag.” Hij stelde in gesprek te zijn met grote spelers als Amazon, Expedia en andere internetpartijen. Het platform moet een literaire site worden waarop lezers in direct contact kunnen komen met auteurs. De Winter stelde dat de noodzaak voor een dergelijk platform alleen maar groter wordt, want “Wat gebeurt er op sites van uitgevers? Niets!”

Jean Christophe Boele van Hensbroek reageerde wat verbolgen op de plannen van De Winter. “Laat iedereen zijn eigen vak doen, alleen dat waar hij goed in is.” Waarop De Winter weer stelde het daar in principe wel mee eens te zijn, maar dat die vakken straks niet allemaal meer bestaan.

Vanuit het publiek en Twitter werd opgemerkt dat tijdens de hele discussie de klant wel erg weinig aan bod was gekomen. Hierop reageerde Van Nispen echter door te zeggen dat de klant in feite niet zonder de auteur kan en dat het belangrijkste is dat die auteur de lezer kan bereiken. “Stop met de discussie over papier of digitaal. Iedereen leest op zijn eigen manier, tijdstip, plaats en voorkeur.”

Foto’s: Selexyz

Vorig artikel‘Read an E-Book Week’ viert 40-jarig bestaan van ebooks
Volgend artikelConcept: Asus Iris, de ideale gadget?

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in