Dit is een gastbijdrage van Lizzy Kok
Het digitale tijdperk heeft het onderwerp auteursrecht weer flink op de agenda gezet. Door het gemak waarmee ebooks te publiceren en te kopiëren zijn, is ook het belang van een goede kennis van het auteursrecht toegenomen. Wat zijn de belangrijke punten op het gebied van ebooks en auteursrecht?
Auteursrecht?
Eerst in het kort iets over het auteursrecht. Een maker van een ‘oorspronkelijk werk van kunst, wetenschap of letterkunde’ wordt door de wetgever beloond met de bescherming van het auteursrecht. Die bescherming is er niet zomaar, het beoogt onder meer het maken van werken te bevorderen. Immers, als iedereen er met jouw werk vandoor kan gaan en er geld mee kan verdienen, waarom zou je dan nog een werk maken? Juist de bescherming geeft de maker de kans om aan de exploitatie van zijn of haar werk te verdienen. De bescherming van de exploitatie is vastgelegd in het verbodsrecht: iedereen moet aan de maker toestemming vragen om het werk te mogen kopiëren en te publiceren.
Uitgeven van een ebook
Stel: je bent een uitgever en je wilt graag een ebook uitgeven. Waar moet je dan aan denken met betrekking tot het auteursrecht? Allereerst moet je dus toestemming aan de auteur vragen om het boek te mogen uitgeven. Je wilt het boek in ebookvorm publiceren en je wilt het aan zoveel mogelijk mensen kunnen verkopen (kopiëren). De toestemming wordt vaak gegeven in de vorm van een licentie. Dit is een contract waarbij het auteursrecht bij de auteur blijft maar waarin precies staat waarvoor de uitgever toestemming krijgt.
Wie heeft de digitale rechten?
Heel belangrijk is dat in de licentie staat dat het gaat om de exploitatie van het boek in digitale vorm. Dit klinkt als een open deur, maar dat is het in veel gevallen niet. De strijd die nu gevoerd wordt tussen veel uitgeverijen en auteurs gaat om de vraag bij wie de digitale rechten liggen van boeken die al zijn uitgegeven in papieren vorm. Grofweg kun je stellen dat in contracten voor 1995 de digitale rechten veelal nog bij de auteur liggen. Het digitale tijdperk was toen nog niet aangebroken en exploitatie in de vorm van ebooks was nog niet bekend. Ebooks waren een ‘toekomstige exploitatievorm’. De digitale rechten in die contracten kunnen eigenlijk alleen zijn overgedragen als er in het contract wordt gesproken over ‘toekomstige exploitatie’.
Maar ook in contracten na 1995 is het niet vanzelfsprekend dat de digitale rechten zijn overgedragen. In een aantal rechtszaken heeft de rechter besloten dat het plaatsen op een cd-rom of op internet van een artikel dat eerder op papier was verschenen een zelfstandige exploitatie is. Hoewel het in die zaken veelal ging om freelance journalisten van krantenartikelen, werd er duidelijk gemaakt dat een digitale versie van een papieren werk geen verlenging is van dezelfde exploitatie maar dat er opnieuw toestemming moet worden gevraagd.
Al met al betekent dit dat als je als uitgever al de rechten hebt voor het uitgeven van een papieren boek, het verstandig is om het contract met de auteur er op na te slaan alvorens over te gaan tot het uitgeven van de digitale versie.
Naast het verlenen van de digitale exploitatie is het belangrijk om in het contract zo specifiek mogelijk te zijn over de exploitatie. Om welk werk gaat het precies, wanneer mag het verkocht worden, in welke formaten, wat mag er met betrekking tot het adverteren voor het boek, mogen er licenties met derden gesloten worden, enzovoort. Dat deze specificatie belangrijk is voor de uitgever komt omdat in de Auteurswet is bepaald dat als iets niet duidelijk is in de verlening van de exploitatie, de onduidelijkheid wordt uitgelegd in het voordeel van de auteur. Dat betekent dat als een exploitatieverlening te vaag omschreven is, de rechter ervan uitgaat dat de bedoelde exploitatie niet is verleend en nog bij de auteur rust.
Verder geldt ook binnen het auteurscontractenrecht de vrijheid van contracten. Mits partijen specifiek zijn mogen ze alles afspreken, zolang er daarbij geen wettelijke regel worden overtreden.
Conclusie
Belangrijke punten op het gebied van auteursrecht en ebooks zijn dus de volgende:
* de auteur heeft het auteursrecht op zijn werk;
* om als uitgever het werk te kunnen uitgeven moet de auteur toestemming geven voor de exploitatie;
* het is van belang dat de verlening van de exploitatiebevoegdheid specifiek gebeurt;
* zorg dat je als uitgever toestemming krijgt om het werk als ebook te exploiteren!
Als laatste wil ik er nog op wijzen dat er een modelovereenkomst bestaat voor de uitgaven van literaire en vertaalde werken. Het gaat om de overeenkomst die is opgesteld door het Nederlands Uitgeversverbond (NUV) en de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV). Hierbij is in het begin van dit jaar ook een addendum voor de exploitatie van elektronische boeken overeengekomen. Deze overeenkomst en addendum kunnen worden bekeken op de website van het NUV.
Wil je ook gastblogger worden voor eReaders.nl? Stuur even een mailtje naar info@ereaders.nl!
