The Unbound Book: ‘Het boek verdwijnt niet’

0

Van donderdag 19 mei tot zaterdag 21 mei vond afwisselend in Amsterdam en Den Haag de wetenschappelijke conferentie The Unbound Book plaats. Sprekers uit binnen- en buitenland gaven hun mening over de plaats van het boek in de hedendaagse en toekomstige samenleving. Aan de basis van de conferentie stond de vraag ‘Wat is een boek eigenlijk?’

De conferentie werd georganiseerd door de Hogeschool van Amsterdam, de Universiteit Leiden en het Institute of Network Cultures. De donderdag was gewijd aan een aantal workshops, op de vrijdag en zaterdag stonden lezingen op het programma.

Tijdens de lezingen lag de nadruk op de toekomst van zowel het gedrukte als het digitale boek. Ondanks dat de diverse sprekers soms duidelijk van mening verschilden, was de algemene teneur dat het boek niet zomaar zal verdwijnen. Wel zullen sommige vormen van het boek naar de achtergrond verdwijnen.

Onvervangbaar
Hoogleraar Arianne Baggerman van de Universiteit van Amsterdam was nog het meest bezorgd over de toekomst van boeken, en hield dan ook een pleidooi voor het gedrukte boek. “Papieren boeken moeten de dominante vorm blijven. Fysieke boeken zijn namelijk onvervangbaar door digitale tekst. Boeken functioneren in hun fysieke vorm als ‘stepping stone’ voor het geheugen.”

Op deze fysieke vorm ging ook de Noorse Anne Mangen in. Zij legde in haar lezing de focus op het veranderen van de leeservaring. Tijdens het lezen van een gedrukt boek heeft de lezer onbewust allerlei informatie over het boek. Zo weet je door de dikte hoe ver je in een boek gevorderd bent, en ga je tijdens het lezen van een bladzijde meestal onbewust met je vingers al naar een volgende bladzijde. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de directe gevolgen van het ontbreken van dit soort signalen voor de leeservaring, maar het zou een effect kunnen hebben op de mogelijkheid om langere en complexe teksten te begrijpen.

Definitie
Professor Alan Liu bekeek de definitie van een boek. Door tegenstanders van digitaal lezen wordt vaak van een ebook gesteld dat het geen ‘echt boek’ is. Maar wat is een echt boek? Liu beargumenteerde dat je met dezelfde argumenten net zo goed kunt zeggen dat een gedrukt boek geen ‘echt boek’ is. Zowel het gedrukte boek als het digitale boek zijn slechts verschijningen van wat hij het m-boek noemde – het media-boek, oftewel het boek in relatie tot andere media; hij definieerde het boek dan ook onafhankelijk van de verschijningsvorm als “een lange vorm van aandacht, ontworpen voor de permanente, gestandaardiseerde en gezaghebbende communicatie van menselijke opvattingen of ervaringen.” Liu: “Dit boek verdwijnt niet, we hebben lange vormen van tekst nodig in onze samenleving.”

Future of the Book
De Amerikaan Bob Stein, voorzitter van het Institute for the Future of the Book, ging in op de mogelijkheden die nieuwe ontwikkelingen bieden op het gebied van ‘sociaal lezen’. Hij ontwikkelt met zijn instituut een nieuwe vorm van ebooks, die hij Social Books noemt, waarbij de nadruk komt te liggen op het samen lezen van een boek. Lezers kunnen in een HTML5-omgeving hun ervaringen delen met andere lezers en discussiĆ«ren over de inhoud van een boek. Stein toonde een demo van het platform. Zo werd duidelijk dat het gaat om een speciale laag die je over een boek in ePub-formaat kunt plaatsen, waardoor het boek “een ontmoetingsplaats wordt voor lezers en schrijvers”.

Veel van de sprekers op The Unbound Book noemden de nadelen van de overgang van fysiek naar digitaal. Voor veel eigenschappen van het fysieke boek is in de digitale wereld namelijk nog geen alternatief gevonden. Zo is de houdbaarheid van ebooks nog altijd een probleem en is een digitaal boek paradoxaal genoeg nu beperkter in mogelijkheden dan een fysiek boek.

Meer informatie over de conferentie is te vinden op e-boekenstad.nl/unbound, waar binnenkort ook alle lezingen als video te bekijken zullen zijn.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in