Wordt een papieren uitgeleend door de bibliotheek, dan krijgt de auteur daarvoor een vergoeding. Bij het uitlenen van e-books en het aanbieden van e-books door abonnementsdiensten als Kobo Plus, Bliyoo en Bookchoice is dat echter nog te weinig het geval. Dat concluderen Stichting Lira en de Auteursbond.
Stichting Lira en de Auteursbond zetten zich in voor de belangen en inkomsten van auteurs en vertalers. Zij lieten door onderzoeksbureau Kanter Public uitzoeken of auteurs meedelen in de inkomsten uit e-lending en e-bookabonnementsdiensten. 583 auteurs en 237 vertalers van wie e-books zijn verschenen vulden een vragenlijst in over de vergoedingen die zij kregen voor de digitale exploitatie van hun werk. Een groot deel van hen bleek in 2016 (nog) geen vergoedingen te hebben ontvangen over uitgeleende en via abonnementsdiensten beschikbare e-books.
E-bookuitleningen op Bibliotheek.nl
Uit het onderzoek kwam naar voren dat 68% van de auteurs niet betaald kreeg voor uitleningen van hun e-books door de Bibliotheek. 55% van de auteurs en 70% van de vertalers kregen geen vergoeding voor uitleningen. Een belangrijke oorzaak hiervan is dat relatief weinig auteurs en vertalers afspraken maken met hun uitgever over e-lending via Bibliotheek.nl. 23% van de schrijvers en 16% van de vertalers maakte hierover wel afspraken met hun uitgever.
E-bookverhuur via abonnementsdiensten
54% kreeg geen vergoeding voor hun e-books bij abonnementsdiensten. Slechts een derde (32%) maakte afspraken over het meedoen aan abonnementsdiensten. Uit het onderzoek bleek ook dat veel auteurs niet weten bij welke abonnementsdiensten hun boeken worden aangeboden. Het gaat om zes op de tien schrijvers en 68% van de vertalers. Kobo Plus is de dienst met het grootste aandeel aan titels, hierna volgen Bliyoo, Bookchoice en kinderboekendienst Booqees.
Onduidelijkheid en verontwaardiging over royalty’s
Het onderzoek liet zien dat er bij auteurs en vertalers veel onduidelijkheden zijn over hun rechten voor wat betreft de vergoedingen voor uitgeleende en verhuurde e-books. Zo wist 59% niet dat zijn of haar boeken beschikbaar waren bij de digitale bibliotheek of abonnementsdienst.
Ook is er ontevredenheid over de transparantie van royalty statements. De helft van degenen die vergoedingen hadden ontvangen wist niet hoe het bedrag tot stand was gekomen. Ook werd duidelijk dat de auteurs uit het onderzoek via de digitale bibliotheek en abonnementsdiensten nog niet bepaald rijk worden van hun e-books. Bij de auteurs die een vergoeding kregen voor e-bookuitleningen varieerde deze van €1 tot €3356. De mediaan lag op €45. De auteurs die betaald hadden gekregen voor verhuur via abonnementsdiensten ontvingen hiervoor tussen de €1 en €490. Stichting Lira en de Auteursbond willen dat er op korte termijn betere afspraken komen over vergoedingen e transparante royalty statements. Beide belangenverenigingen zijn daarover al met uitgevers in gesprek.
Het complete onderzoeksrapport van Stichting Lira en de Auteursbond vind je hier.
*Update 20/9/2017 – Reactie Kobo Plus/ bol.com
eReaders.nl ontving een reactie van Kobo Plus/bol.com over de uitkomsten van het onderzoek van Stichting Lira en de Auteursbond.
“Kobo Plus is begin dit jaar opgericht in samenspraak met uitgevers en biedt een evenredige verdeling van inkomsten. Bol.com en Kobo hebben goed en constant contact met de uitgeverijen.
Kobo Plus gebruikt een zogenaamd ‘revenue share model’. Alle abonnees betalen elke maand een vast bedrag voor Kobo Plus – nog ongeacht hoeveel er gelezen is wordt deze inkomstenpot verdeeld onder de auteurs/uitgevers (de uitgeverspot: 60–65% van de inkomsten) en bol.com & Kobo (bol.com & Kobo pot: 35-40% van de inkomsten). Eén keer per maand stellen we vast wat de hoogte is van de totale inkomsten en welke titels zijn gelezen. Via de uitgever ontvangen de auteurs periodiek een overzicht van de royalties uit het Kobo Plus ebook-abonnement.
bol.com en Kobo zijn van mening dat auteurs baat hebben bij het uitlenen van e-book abonnementen en dat de conclusie van het onderzoek en van jullie artikel niet op Kobo Plus van toepassing is. Kobo Plus stimuleert een grote groep mensen om meer te lezen en maakt het makkelijk om dit legaal te doen. Zodoende zal het, net als in de muziek- en filmstreaming, piraterij tegengaan en dus juist voor een nieuwe bron van inkomsten zorgen.”
Het onderzoek rammelt voor een deel. Er werd bijvoorbeeld gevraagd naar leenvergoeding uit Koboplus, terwijl uitgevers nog geen cent hadden ontvangen. Ik vermoed dat Lira de e-leenvergoeding naar zich toe wil trekken om daar net als bij de papieren leenvergoeding lekker te gaan afromen.