“Onze e-readers moeten zorgen dat je je ongestoord kunt verliezen in een boek, zonder afleiding.”

Hoe krijg je mensen aan het lezen in tijden van sociale media en Netflix? Een gesprek met Rakuten Kobo’s CEO Michael Tamblyn over de nieuwe Kobo Forma, leescomfort, audioboeken en persoonlijke aanbevelingen. “Het gevaarlijkste moment is als een lezer zijn boek uit heeft en moet besluiten wat hij nu gaat doen.”

Door Jolene Groen

De aanleiding van het interview is het verschijnen van de Kobo Forma, het nieuwste pronkstuk in de Kobo-familie met 8 inch scherm en ergonomisch design. Tamblyn vertelt enthousiast over de specificaties van het nieuwe model. Behalve extra dun, is de Forma ook extra stevig. Dat is te danken aan de Mobius-technologie: in het scherm zit een flexibel kunststof laagje verwerkt waardoor het apparaat beter bestand is tegen vallen, stoten en volle tassen. Tamblyn heeft een los scherm meegenomen om te laten zien hoe dit werkt en buigt het naar buiten, naar binnen en weer naar buiten.

“Maar het mooiste aan de Forma is voor mij toch wel het schermformaat. En dat je hem zowel horizontaal als verticaal kunt gebruiken.” Hij demonstreert het meteen en nodigt me uit het ook te proberen op het exemplaar dat voor me ligt.

Toch gaat het niet zozeer om wat een e-reader allemaal kan en hoe hij eruit ziet, vindt Tamblyn. “De hardware is eigenlijk niet zo interessant. De vraag is hoe je mensen aan het lezen krijgt, in tijden van social media en streaming videodiensten. Het is een gevecht om de tijd en aandacht van de consument.”

Michael Tamblyn weet waarover hij praat: hij draait al even mee in de boeken- en ebookindustrie. In 2002 begon hij de non-profitorganisatie BookNet Canada. Hij was medeoprichter van Bookshelf.ca,  de eerste online boekwinkel in Canada die in 1998 werd overgenomen door Indigo. Al sinds de start van Kobo in 2009 maakt hij deel uit van de directie. In 2016 werd hij CEO van het bedrijf dat in 2011 werd ingelijfd door het Japanse Rakuten.

De ideale e-reader
Het ontwikkelen van een nieuwe e-reader duurt bij Kobo zo‘n 18 tot 24 maanden. De apparaten worden door ontwikkelaars uitvoerig getest, maar ook de feedback van echte lezers is belangrijk. Hun bevindingen helpen Kobo beter te begrijpen hoe de ideale e-reader eruit zou moeten zien. “We leerden bijvoorbeeld dat mensen graag lezen in de buurt van water, in bad, of aan het strand. Maar ja, e-readers konden niet tegen water. Zo ontstond de Kobo Aura H2O, de eerste waterdichte e-reader.”

Een ander voorbeeld is de verbeterde schermverlichting. In 2016 verscheen de Aura One, de eerste e-reader waarop de lezer behalve de helderheid ook de lichtkleur naar eigen voorkeur kon instellen: “Lezers realiseerden zich dat blauw licht de slaap kan verstoren en wilden hier een oplossing voor.”

In de Forma komen al deze eerdere ontwikkelingen samen met de vernieuwde, asymmetrische vormgeving, landschapsmodus én fysieke bladerknoppen. Rakuten Kobo noemt het nieuwe apparaat daarom ‘de meest comfortabele e-reader ooit’.

Met een verkoopprijs van 279-, is het apparaat echter niet bepaald goedkoop. Maar volgens Tamblyn laat de veellezer zich daardoor allerminst tegenhouden. “In 2013, toen we de Kobo Aura HD met 6.8 inch scherm uitbrachten, dachten we dat het echt een niche-apparaat zou zijn. Maar het sloeg aan. Er bleek zeker een markt te zijn voor de grotere premium e-readers.”

“Als je een passie hebt voor muziek, dan wil je de beste koptelefoon. Als je graag series kijkt, dan wil je het beste tv-scherm. En als je veel e-books leest, dan wil je gewoon de beste e-reader.” Inmiddels zijn de grotere en duurdere modellen bij Kobo zelfs goed voor 50% van de totale e-readerverkoop, laat hij weten.

Ongestoord lezen
Toen de eerste e-readers uitkwamen, zo’n tien jaar geleden, werd gedacht dat het apparaat snel zou worden verdrongen door apparaten met meer functionaliteiten. Het lezen zou zich verplaatsen naar de veelzijdige tablet, die snel terrein won. Maar dat gebeurde niet. De e-reader, dat trage apparaat dat slechts grijstinten kon weergeven, bleef bestaan.

De filosofie van Kobo is dat de e-reader in dienst moet staan van het leescomfort en het leesplezier. Het apparaat moet naar de achtergrond verdwijnen zodra je meegevoerd wordt in een verhaal. Geen opdringerige bliepjes, geen storende mailtjes, geen rode notificatievlaggetjes. Alleen je boek en jij. “Onze e-readers moeten zorgen dat je je ongestoord kunt verliezen in een boek, zonder afleiding. De lezer staat altijd centraal.”

Ik vraag Tamblyn waarom de Forma geen audio-aansluiting of bluetooth heeft, ondanks de razendsnel groeiende populariteit van audioboeken. “Daar zitten onze lezers helemaal niet op te wachten”, legt hij uit. “Wij vinden dat je niet alles wat technisch gezien mogelijk is, ook per se moet doen. Wij zien e-books en audioboeken als twee verschillende werelden, die zich op verschillende apparaten bevinden. Alles wat met luisteren te maken heeft gebeurt op de smartphone: podcasts, audioboeken, muziek… En alles wat met boeken en lezen te maken heeft gebeurt op de e-reader.”

“Audioboeken bieden simpelweg een andere ervaring. Je kunt ernaar luisteren tijdens het koken, tijdens het sporten of in de auto. Draagbaarheid is hierbij erg belangrijk. Een smartphone is dan handzamer. Een lezer zei het zo: ‘Ik ga toch zeker geen e-reader op mijn arm houden tijden het hardlopen?’”.

Toch zijn audioboeken wel degelijk een zeer interessante markt. In de VS kun je via de Kobo app al audioboeken luisteren en aanschaffen en is er zelfs een abonnement. Ook in Nederland groeit de aandacht voor deze vorm van lezen. “Wij gaan hierover ook actief met uitgevers in gesprek. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er van deze titel ook een audioboek komt?”

Geselecteerd voor jou
Een ander hot topic in de uitgeverswereld zijn de persoonlijke aanbevelingen, waarbij je op basis van je leesgedrag tips krijgt over boeken die je wellicht ook leuk vindt. Die leestips zijn van groot belang. “Het gevaarlijkste moment is wanneer een lezer een boek uit heeft en moet besluiten wat hij nu gaat doen”, vertelt Tamblyn. “Komt er op dat moment een nuttige aanbeveling, dan is de kans groter dat hij blijft lezen. Is dat niet het geval, dan is het risico dat hij besluit dertien afleveringen van zijn favoriete serie achter elkaar te kijken. Dan ben je hem kwijt.”

In de strijd tegen social media en streamingtv zijn goede aanbevelingen dus een handig wapen. Maar hoe werken die aanbevelingen eigenlijk? Bestaan er inmiddels algoritmes die precies weten welk boek ik nu graag zou willen lezen? Tamblyn: “Voor een groot deel is dit nog steeds mensenwerk. We koppelen de experts op dit vlak, de boekverkopers, aan data scientists. Die samenwerking tussen mensen en technologie is belangrijk, want we hebben een catalogus van zes miljoen titels. Op basis van alleen technologie is het voor bepaalde boeken moeilijker om hoog in de lijsten te komen dan voor andere. Voor debuterende auteurs is het bijvoorbeeld lastig, want daar is het nog geen eerdere data over.”

Tot slot wil ik graag weten welke boeken Tamblyn zelf op zijn e-reader heeft staan. “Ik las onlangs Fear van Bob Woodward, over Trump, en The Fifth Risk van Michael Lewis. Daarna had ik even iets luchtigers nodig. Nu lees ik de biografie over de weduwe Clicquot, van de Veuve Clicquot champagne. In de negentiende eeuw gaf ze leiding aan het champagnehuis en maakte het tot een groot succes, ondanks alle oorlogen in die tijd. Een heel bijzonder verhaal.” Ik neem de tip ter harte (ik ben dol op biografieën) en schaf het boek aan. Je krijgt ten slotte niet elke dag een persoonlijke aanbeveling van een Kobo-topman.